De Syntaxis van de Bijzin

A) De Consecutio Temporum

1.In de indicaief:

Zoals in het Nederlands maar nauwkeuriger

2.In de infinitief

3.In de conjunctief

B) Wijzen en constructie:

I) De completiefzin:

a) infinitiefzin: gebruikt bij verba sentiendi, declarandi, affectuum, 10 volendi, impersonalia, esse+gezegde.

b) ut/(ut) ne + conj.: bij verba volendi en curandi.

c) ut/ut non + conj.: bij verba accidendi

d) ne/ne non (soms quominus i.p.v. ne)

e) quod+ ind.: bij verba affectuum en bij accedit.

f) quin+conj.:

* bij verba dubitandi

*i.p.v. ut non (gevolg) bij negatieve hoofdzin

*i.p.v. ne non, quonimus non bij verba non timendi en non impediendi

*bij facere non possum en fieri non potest i.p.v ut non

g) indirecte vraag: conjunctief (vraagwoord niet vergeten!).

Opmerking

Bij oportet, necesse est, en de conjunctieven van velle, nolle, malle treft men vaak de conjunctief aan zonder voegwoord i.p.v de normale infinitief.

II) De bijwoordelijke bijzin:

1.Voorwaardelijke zin

a) ingeleid door si of één van zijn samenstellingen :realis, potentialis en irrealis zoals in de hoofdzin.

b) ingeleid door dum, modo of dummodo (als maar) : altijd conjunctief

2.Toegevende bijzin :

* ingeleid door quamquam: altijd indicatief;

* ingeleid door een samenstelling van si: realis, potentialis, irrealis;

* ingeleid door ut, licet, cum : altijd conjunctief;

* ingeleid door quamvis ( aansluitend bij adjectief of bijwoord): altijd conjunctief;

3.Doelzin: altijd conjunctief

* ingeleid door ut of (ut)ne

* ingeleid door quo als verwijzend naar comaratief ("om des te...").

4.Gevolg: altijd conjunctief

* ingeleid door ut of ut non

5. Vergelijking:

* gewone: ingeleid door ut of sicut+indic.

* veronderstellende: quasi (ut si, velut si) + conj.

6.Tijdbepalend